The Almost Dad

Britse sterauteur Ian Richardson keert in The Almost Dad ten halve en laat fans verbijsterd achter. Maar gooit wel hoge ogen voor de Prix d’Etange

Ook de derde roman van Ian Richardson draait om de beklaaglijke Wayne, parkeerwacht zonder mandaat bij de Somerfield supermarkt in Garstang. En ook The Almost Dad was binnen enkele dagen het best verkochte boek in Groot-Brittannië. Conform de verwachting, dat wel, maar dit keer met als aardigheidje dat Richardson zichzelf verdrong van eerste plek.

In The Almost Dad heeft de “technisch gezien onervaren” hoofdpersoon tijdens een vrijgezellenweekend sex met een Schotse toeriste. Na twee weken bericht deze Mary in verwachting te zijn en “het goede te willen doen”. Ze verhuist naar Engeland om daar te bevallen. Wanneer Mary na vijf maanden “niet meer zwanger blijkt te zijn” ziet de Wayne verantwoordelijkheden waar hij niet voor wil weglopen. Wat voor iedereen helder is, ontgaat zelfverklaarde bijna-vader. En dus blijft de moeder van Waynes ongeboren kind. Op minder dan een derde van het boek heeft Richardson zeer effectief voorgesorteerd op wat in korte tijd zijn handelsmerk is geworden: het tergend langzaam neerzetten, oprekken en aaneenschakelen van pijnlijke situaties. En even dreigt de harde kern van Richardson fans – door critici aangeduid als ramptoeristen – op haar wenken te worden bediend met een scene waarin Wayne zich bij de ervaringsdeskundigen voegt als een van zijn pub mates vertelt dat deze vader wordt en alle tips kan gebruiken. Maar alsof de auteur zich ter plekke bedenkt, krijgt de situatie een onverwachte wending. Wayne wordt niet het mikpunt van spot. Geen hoon, geen vileine uitnodigingen om voorbeelden uit de eigen praktijk in te brengen, niet eens gegniffel achter zijn rug als hij naar het toilet gaat. Wayne geeft wat adviezen, oogst bijval van de andere vaders, wordt bedankt, drinkt een biertje en gaat naar huis. Het is een van de minst opmerkelijke en tegelijkertijd meest besproken scenes uit het boek. Want wat volgt is een ingetogen en op momenten zeer ontroerend verhaal waarin Wayne en Mary naar elkaar toe groeien en de auteur zijn geschokte lezers uiteindelijk zelfs de geboorte van een gezond (!) kind duft te presenteren.

“Richardon has lost it” – een laf liefdesverhaal, en dan ook nog zonder sex, concludeerde een zekere Mike op de fanpage van de auteur. Op dezelfde plek serveert Rebbeca The Almost Dad af als een geforceerde en heilloze stijlbreuk, “vast ingegeven door Ians ambitie om in een aanmerking te komen voor een of anderefucking boring prize”. Geen slechte inschatting, zo daags na publicatie, want de derde roman van schrijver uit Preston wordt gezien als de grote kanshebber voor de prestigieuze Prix d´Etange. Op de shortlist wordt The Almost Dad omschreven als een moedig en teder boek, waarin ´duidelijk en zonder voorbehoud stelling wordt genomen tegen de kokette verheerlijking van het cynisme en de ruwheid van de sociale onderklasse´. Een gewaagde stelling omdat Richardson zich bij het verschijnen het debuut Fortunate Wayne en de opvolger Second Coming juist regelmatig heeft moeten verweren tegen beschuldigingen van het politiek heulen met ongemanierde hooligans. De auteur zelf weigert iets te zeggen over de opmerkelijke wending en de literaire betekenis of maatschappelijke boodschap van zijn jongste werk.

Hoe het ook zij, Richardson heeft een prestatie van formaat geleverd. De stijlbreuk in zijn werk, sterker: midden in een boek, is abrupt maar zeker niet heilloos. De auteur laat zien eenvoudig over te kunnen stappen van knap geschreven ‘lads lit’ naar het type literatuur dat het goed doet bij strenge recencenten en prijsuitreikers. Ook de nieuwe Richardson schrijft trefzeker, is uitgesproken geestig en blinkt nog steeds uit in het wat de Ierse recencent Amy Dafoe ooit omschreef als “het glashelder maken van een onduidelijk punt”.

Misschien nog meer dan met zijn personages speelt Richardson met zijn lezers. Critici hebben het het ogenschijnlijke gemak waarmee de 39-jarige Brit zich verplaatst tussen genres aangemerkt als krachtpatserij en hautain machtsvertoon. Als ik Richardson was zou ik dat opvatten als een lompe erkenning van mijn vakmanschap. En bij vakmanschap horen prijzen.