Regel, zucht

Wanneer monstertrucks op hol slaan op volgepakte dorpspleinen of ontspoorde zeloten een vertrekhal opblazen, dan kunnen we ons natuurlijk laten verleiden tot het voeren van ingewikkelde discussies. Een beproefd alternatief is dat we het gaan hebben over regels. Waren er regels, hadden die er moeten zijn, zijn ze gehandhaafd, wie was er verantwoordelijk voor het niet naleven van de regels, etc. 

Over regels zijn bibliotheken vol geschreven en, laten we wel zijn, regels zijn niet de populairste jongens uit de klas. In het gunstigste geval worden ze gezien als een noodzakelijk kwaad die voorkomen dat we elkaar de hersens inslaan. In donkerder scenario’s maken regels het juist mogelijk dat we elkaar de meest vreselijke dingen aandoen (regels zijn regels, Befehl ist Befehl – dat werk).

Zelf vermoed ik dat wij mensen gewoon dol zijn op regels. Stop vier mensen in een hok en binnen een kwartier heb je de eerste regels die ervoor moeten zorgen dat het niet telkens dezelfde zijn die de afwas doen en dat ook de verlegen types hun stem kunnen laten horen. Regels. Niet omdat het kan, niet omdat het moet, maar omdat we ze willen.

Ons verlangen naar regels is een verboden liefde. Een passie voor procedures schreeuw je niet van de daken. Menselijker is het om ons openlijk te distantiëren van wat we ten diepste begeren.

Politici snappen dat. Lijsttrekkers die een MEER!MEER!MEER! regels eisende menigte beloven niet teleur te zullen stellen – je ziet ze maar zelden. Rechts én links stellen ondernemers, zorgzoekers en docenten een regelarme heilstaat in het vooruitzicht.

Maar zitten we dan straks niet met de gebakken peren, dat wil zeggen: zonder regels?
Daar hoeven we volgens David Graeber echt niet bang voor te zijn. In zijn heerlijke The Utopia of Rules concludeert hij dat dereguleringsmaatregelen uiteindelijk altijd meer regels baren dan wegnemen. Dat de belofte van minder bureaucratie resulteert in meer, niet minder red tape is volgens Graeber geen kwestie van toeval, onwil of te verhelpen knulligheid. Het is een iron law. Onvermijdelijk dus.

Nu worden er over mensen best wel eens onaardige dingen gezegd. Dat we niet weten wat goed voor ons is, bijvoorbeeld. Of dat we de consequenties van ons (stem)gedrag niet zouden kunnen overzien. Maar misschien zijn we veel slimmer dan we denken. Hebben we allemaal al lang stiekem weet van Graeber’s ijzeren wet.

Geïrriteerd met de ogen rollen als je op ‘de regeltjes’ wordt gewezen, partijen in het zadel hijsen die vereenvoudiging of afschaffing aankondigen, en je vervolgens luidkeels beklagen over de niet ingeloste regelverlichtingsbeloften.

En dan de gordijnen dicht, goede fles wijn open en stilletjes, heel stilletjes, het succes vieren. Regels, meer van die zalige regels. Verboden liefdes, om ja te krijgen moet je soms nee zeggen.